TARİHTEN GÜNÜMÜZE

ROSA PARKS’TAN CEPHELİLERE: “BİR GÜN YENECEĞİZ!”

l Aralık 1955 Perşembe günü ABD’nin güney eyaletlerinden Alabama’nın Montgomery şehrinde, büyük bir mağazada terzi olarak çalışan Rosa Parks, iş çıkışında Cleveland Caddesi durağından otobüse bindi. Bir siyahi olan Parks, beyazlara ayrılmış olan bölümün hemen arkasında kendine bir yer bularak oturdu.

Birkaç durak sonra, altı beyaz yolcu otobüse bindi. Şoför beyazların bölümünün hemen arkasına oturmuş olan siyahlara dönerek, kalkmalarını söyledi. Oturan üç Siyah derhal kalktılar.

Bayan Rosa Parks ise yerinden kımıldamadı. Şoför Bayan Rosa’yı tekrar uyardı. Kalkmasını ve beyaz efendiye yerini vermesini istiyordu. Rosa oralı bile olmadı. Oturmaya ısrarla devam etti.

Şoför hiddetle kontağı kapatarak, otobüsü durdurdu ve polis çağırdı.

Polislerle tartışan Parks, “Hep itip kakıyorsunuz bizi, böyle mi davranmanız gerekiyor illa?” dedi. Polis, “Orasına karışmam ben. Yasalar böyle diyor. Onun için sizi tutuklamak zorundayım.” cevabını verdi.

Amerikan iç savaşı sırasında güneyli devletlerin, yani kölelik taraftarlarının başkenti olan Montgomery’de siyahlarla beyazların gittikleri okullar ayrılmıştı. Siyahların en basit vatandaşlık hakları gasp edilmişti. Siyah seçmenlerin oy kullanması yerel yönetimler tarafından engelleniyor, otobüsten, lokantaya kadar her yerde beyazlarla siyahların yerleri ayrı tutuluyordu. Ku Klux Klan isimli ırkçı örgüt, saldırılarını rahatça yapıyor, Beyaz Vatandaş Kurulu gibi açık ırkçı örgütlenmeler kurabiliyordu.

Bu şehirde yaşayan Parks, ırk ayrımı yasasına karşı gelmek suçundan tutuklandı. Irk ayrımının ortadan kalkması ve siyahların vatandaşlık haklarını elde etmesi için kurulan NAACP-Renkli Irkların Ulusal Gelişim Derneği’nin yerel biriminde bir dönem sekreterlik yapan, 43 yaşındaki Rosa Parks, çevresinde sevilen ve sayılan biriydi.

Rosa Parks’ın direnişi siyahları harekete geçirdi. NAACP’nin eyalet örgütü başkanı E.D. Nixon, Ro-sa’ya avukat yollayarak, siyah cemaati acil toplantıya çağırdı. “Otobüs Boykotu” kararı alındı. Siyahların önderlerinden Martin Luther King de boykotu destekledi.

“5 Aralık Pazartesi günü işe ya da okula gitmek için hiçbir şekilde otobüse binmeyin…!” denilen boykot çağrısı, burjuva basın tarafından baş sayfadan yayınladı. Siyahların önemli bir kısmı otobüs boykotu eyleminden bu gazete aracılığıyla haberdar oldu.

5 Aralık sabahı her zamanki gibi binlerce siyah işine, okuluna gitmek için sokaklara çıkmaya başladı.

Çocuklarda neşe, yaşlıların ağır adımlarında kendilerine güven, kadınlarda ise sanki karnavala gidiliyormuş havası hakimdi.

O gün hiçbir otobüse binilmedi. Daha önce tıklım tıklım olan otobüsler, şimdi bomboştu. Caddeler ise siyahlarla dolup taşmaktaydı.

Bu arada Bayan Parks, 14 dolar cezaya çarptırıldı.

“Otobüs Boykotu”, önce eyalet, ardından bütün ülkede siyahların ayaklanmasına dönüştü.

“Otobüs Boykotu” ve siyahların uzun yürüyüşleri, soğukta, yağmur altında, beyaz ırkçıların tehdit ve saldırılarına rağmen inatla ve kararlılıkla, aylarca sürdürüldü.

1956 yılının Haziran ayında, Federal Mahkeme Alabama yasalarının anayasaya aykırı olduğunu açıkladı. Kasım 13’te Yüce Mahkeme’nin, Federal Mahkeme kararını onaylaması, ABD tarihinde bir dönüm noktası oldu.

1960’larda kara derililerin “Sit-in” oturma eylemi, Parks’ın başlattığı direnişin bir devamı oldu. Irkçılığın olduğu her şehirde, her mağazada ve her lokantada siyahlar sessizce oturmaya başladılar.

“We Shall Overcome-Bir gün Yeneceğiz” şarkısı oturma eylemlerinin şarkısı oldu. Siyahların şiarı olan Bir Gün Yeneceğiz sözü hala söyleniyor.